Prawo własności a polowanie
Prawo własności jest prawem konstytucyjnym, gwarantowanym przez art. 21 i 64 Konstytucji RP. Może ono być ograniczone na podstawie art. 64 ust. 3 konstytucji w drodze ustawy i tylko, kiedy nie narusza istoty prawa własności. Szczegółowo możliwość ograniczenia konstytucyjnych praw zawarta jest w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Przepisy ustawy Prawo łowieckie odpowiadają tym warunkom, czyli właściciel gruntu musi tolerować prowadzenie gospodarki łowieckiej na swoim gruncie, a w razie szkody ustawa gwarantuje mu odszkodowanie. Następuje tu wyraźne rozgraniczenie prawa własności gruntu od prawa wykonywania polowania, co było intencją ustawodawcy. Stąd wejście na grunt prywatny w granicach obwodu łowieckiego w celu wykonywania polowania jest zgodne z prawem, oczywiście na zasadach podanych w szczegółowych przepisach. Prowadzenie gospodarki łowieckiej oraz wykonywanie polowania mieści się w warunkach określonych w art. 31 ust. 3 konstytucji jako uprawniony cel, czyli ochrona środowiska przyrodniczego, której elementem jest łowiectwo. Natomiast polowanie nie może być wykonywane na obszarach, o których mowa w art. 26 ustawy Prawo łowieckie, m.in. w granicach ich ogrodzeń.
Ambony
Ustawianie przez koła łowieckie ambon (szerzej urządzeń łowieckich) na cudzym gruncie jest wprost uregulowane w ustawie Prawo łowieckie. Zgodnie z art. 12 ww. ustawy koła łowieckie jako dzierżawcy obwodów łowieckich mogą po uzyskaniu zgody właściciela, posiadacza lub zarządcy gruntu wznosić urządzenia związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej. Należy dodać, że stanowi to także formę współdziałania między posiadaczami gruntów a myśliwymi w zakresie ochrony upraw i płodów rolnych przed zwierzyną. Te właśnie urządzenia łowieckie są wykorzystywane do pozyskania zwierzyny, co stanowi formę ochrony upraw przed szkodami przez zwierzynę wyrządzanymi.
Jednocześnie informuję że koło łowieckie jako dzierżawca obwodu łowieckiego jest podmiotem obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej przez nie działalności statutowej, w tym posiadania i użytkowania mienia. Ewentualne szkody majątkowe, jakie posiadacz gruntu może ponieść z tytułu samej czynności ustawienia ambony na jego gruncie (np. szkody w uprawach ze względu na wjazd pojazdów transportujących ambonę, szkody wywołane pracami przy ustawieniu i konserwacji ambony), niewątpliwie mieszczą się w zakresie ww. ubezpieczenia. Natomiast ewentualne szkody w mieniu czy na osobie spowodowane korzystaniem z urządzenia przez osobę nieuprawnioną (w szczególności upadek z ambony osoby niebędącej myśliwym lub np. zawalenie się ambony pod taką osobą) nie są objęte zakresem takiego ubezpieczenia. Przypisanie odpowiedzialności za takie zdarzenie zawsze zależy od szczegółowej analizy zdarzenia – zgodnie z zasadami prawa cywilnego.
Teren prywatny a polowanie
Zgodnie z § 28 rozporządzenia ministra środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego, kierując się troską o bezpieczeństwo osób i mienia, uprzednio zawiadamia właściwych miejscowo nadleśniczych oraz wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) o terminach organizowanych przez siebie polowań zbiorowych. Powyższe organy samorządu terytorialnego we własnym zakresie informują mieszkańców o terminach polowań zbiorowych, w szczególności poprzez wywieszenie informacji w siedzibie urzędu gminy, jak również (coraz powszechniej) poprzez umieszczenie informacji o terminie polowań zbiorowych na stronach internetowych urzędu gminy. Na terenie obwodu łowieckiego zależnie od wielkości (min. 3 tys. ha) może być nawet kilkuset posiadaczy gruntów rolnych, co uzasadnia przyjęte rozwiązania.
Obowiązujące przepisy nie zawierają regulacji co do szczególnych obowiązków oznaczania terenu, na którym w danej chwili wykonywane jest polowanie zbiorowe. W tej sytuacji obowiązek ewentualnego informowania osób postronnych, które znalazły się na terenie, na którym w danej chwili wykonywane jest polowanie zbiorowe, winien być realizowany w miarę potrzeb i z uwzględnieniem okoliczności danego polowania przez prowadzącego polowanie, w ramach jego ogólnej kompetencji prowadzenia polowania z zachowaniem warunków jego bezpiecznego wykonywania.
Postanowienia końcowe
W kwestii ewentualnych prac legislacyjnych w zakresie obowiązku zapłaty przez myśliwych za naruszanie własności (np. parkowanie samochodów na prywatnej nieruchomości) oraz wprowadzenia rozwiązań prawnych, aby polowania nie odbywały się kosztem właścicieli gruntów
Przypadki parkowania przez myśliwych bez zgody właściciela na jego gruncie są niedopuszczalne. Zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie cywilnym właściciel może zakazać takiej czynności, a w przypadku niepodporządkowania się, dochodzić swoich praw na drodze sądowej, łącznie z odszkodowaniem. Podobnie właściciel uprawy rolnej uszkodzonej przy wykonywaniu polowania może dochodzić odszkodowania na podstawie przepisu zawartego w art. 46 ustawy Prawo łowieckie.
Należy również zwrócić uwagę na fakt, że polowania zbiorowe zgodnie z planem polowań mają miejsce kilka lub kilkanaście razy w roku i to zazwyczaj po okresie wegetacji, na obszarze obwodu o pow. co najmniej 3 tys. ha., co zapewnia rotację nieraz kilkuletnią dla poszczególnych działek czy właścicieli gruntów. Oczywiście w niektórych przypadkach polowania zbiorowe mogą kolidować z potrzebami właściciela gruntu. Nie może on jednak całkowicie wykluczyć możliwości wejścia na grunt w celu wykonania zaplanowanego polowania, oczywiście zgłoszonego wcześniej wg przepisu § 28 rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz. Artykuł 47 ustawy Prawo łowieckie zobowiązuje właścicieli gruntów do współdziałania z dzierżawcami lub zarządcami obwodów łowieckich w celu zabezpieczania przed szkodami łowieckimi. Ma to miejsce właśnie podczas polowań indywidualnych, gdzie podczas pozyskania zwierzyny pozostałe sztuki są płoszone, co powoduje zmniejszenie szkód.
Żródło
Interpelacja poselska nr 14279
w sprawie zapewnienia przestrzegania elementarnych zasad prawa własności właścicieli nieruchomości gruntowych, na których odbywają się polowania urządzane przez koła łowieckie oraz innych aspektów tych polowań
Składająca interpelację
Maria Zuba dnia 4 lutego 2013 r. przesłała przy piśmie Marszałka Sejmu z dnia 18 lutego 2013 r., znak: SPS-023-14279/13
Odpowiedzi udzielił
Podsekretarz stanu Janusz Zaleski
Data
Warszawa, dnia 22 marca 2013 r.